بسته راهِ نفسم ، بغضُ و دِلم شعلهِ وَر است

چون یتیمی که به او،

فُحشِ پدر

داده کسی...

داغونم

و تو نخواهی فهمید

همان طور که من نفهمیدمت.

شهداد باستان

متن مصاحبه روزنامه کیهان با استاد قوامی منتشر شده در تاریخ 92/6/31

اشاره: بنیاد فقهی مدیریت اسلامی براساس
فرمایشات مقام معظم رهبری در رابطه با تولید علم و جنبش نرم افزاری از سال
1385به ریاست حجت الاسلام و المسلمین سید صمصام الدین قوامی ،فعالیت خود را
آغاز کرد . این بنیاد با تکیه بر منابع دینی و فقهی اسلامی، به صورت
خلاقانه و از زاویه ای جدید و پویا ،مساله ی تولید دانش مدیریت اسلامی
پیگیری می کند. چشم انداز  این تاسیس دانشگاه وسیعی به نام مدیریت اسلامی
می باشد که از ده ها دپارتمان  و کارگروه تشکیل شده است؛ گفتنی است این
بنیاد عزم خود را جزم نموده است تا سال 1410هجری شمسی، 40 مجتهد و نظریه
پرداز مدیریت اسلامی تربیت کند؛ رهیافت اصلی این گفت و شنود معرفی روند سیر
تکوین اندیشه دینی در زمینه نظام سازی مبتنی بر اسلام و حاکمیت اسلامی
است. آنچه که پیش روی شما مخاطب گرامی است، برچکابی از بخش اول  گفتگویی
است که با ریاست این بنیاد و مبتکر گرایش اسلامی مساله فقه الاداره در حوزه
علمیه انجام شده است.بخش دوم  این گفتگو بررسی تحلیلی نظام اندیشه مدیریت
دینی در اسلام است که انشاالله به زودی از منظر خوانندگان محترم خواهد
گذشت

با عر ض سلام و احترام ، بفرمایید دغدغه و انگیزه حضرتعالی از تاسیس این بنیاد و پژوهش در حوزه فقه مدیریت چه بود؟

بنده هم متقابلا به شما و همه همکاران و 
خوانندگان روزنامه کیهان عرض سلام و احترام دارم. بنیاد فقهی مدیریت
اسلامی ریشه در نهضت مدیریت اسلامی دارد که از سال ها پیش این نهضت و جنبش
به راه افتاده است. اما اینکه چگونه فکر ایجاد چنین بنیادی به ذهنم رسید
باید بگویم که بنده قبل از انقلاب دانش آموخته رشته مدیریت صنعتی بودم و با
این تخصص وارد فضای انقلاب شدم در فضای انقلاب وارد حوزه شدم و دروس حوزه
را تا عالیترین سطح دنبال کردم در حین تحصیل در حوزه به دنبال کسب توانایی
استنباط احکام اسلام در خصوص مسائل مدیریت بودم. در کنار تحصیل در حوزه در
بخش های مختلفی مدیریت عملی را تجربه کردم در ادام? مسیر بعد از تحصیلات
اکادمیک مدیریتی و تحصیلات حوزوی با آن دغدغه ای که عرض کردم و کسب تجربه
عملی در عرصه مدیریت، فصلنامه نخل شهداد را راه اندازی کردم و پس از کسب
این تجربه مشغول نوشتن کتاب مدیریت از منظر کتاب و سنت شدم که 9 سال به طول
انجامید و به عنوان پژوهش برتر دینی شناخته شد. نشریه نخل شهداد به عنوان
یک نشریه تخصصی در عرصه مدیریت اسلامی شناخته شد. بعد از این سه ضلعی
تحصیلات مدیریت، مجله نخل شهداد و کتاب مدیریت از منظر کتاب و سنت؛ ضلع
چهارم مدیریت مدرسه معصومیه به مدت 4 سال اتفاق افتاد. در مدرسه معصومیه
موقعیت تدریس مدیریت اسلامی برای من ایجاد شد و در آن موقعیت با افرادی
آشنا شدم که الان برخی از آن ها از اعضاء بنیاد فقهی مدیریت اسلامی هستند،
در این میان تعداد دیگری که در درس کفایة الاصول ما شرکت می کردند با
مدیریت اسلامی و فقه الاداره آشنا شدند و از ما درخواست تدریس فقه الاداره
را کردند. ما با این چند نفر کلاس فقه الاداره را شروع کردیم که کم کم
تعداد افراد به دو برابر رسید. در اواخر سال تحصیلی و همچنین در پایان خدمت
اینجانب در مدرسه معصومیه به عنوان مدیر، عده ای از دوستان پیشنهاد تشکیل
یک سازمان را دادند که درس فقه الاداره به صورت متمرکز در آنجا ارائه شود؛
بنده هم که چنین ایده ای را از سال ها قبل و از دهه 50 در ذهن می پروراندم،
با این امر موافقت کردم و بعد از چند جلسه بحث پیرامون عنوان این سازمان،
به گزینه بنیاد فقهی مدیریت اسلامی رسیدیم. دلیل دیگری که علت اصلی راه
اندازی این بنیاد و تحقیق و پژوهش متمرکز بر فقه الاداره (دانش مدیریت
اسلامی) است.فاصله ای است  که میان الگوی سیاسی نظام اسلامی، و نظام اداری و
مدیریتی  وجود دارد. چرا که اندیشه  نظام سیاسی کاملا سالم است، ولی چون
تعریف دقیقی برای نظام اداری و ساز و کارهای اسلامی – مدیریتی وجود
ندارد،منویات ولی امر چنان که باید اجرا نمی شود که این یک خلآ آشکار است.
هر چند بعد از انقلاب خمینی کبیر (ره) نظریه ولایت فقیه و سازو کارهای
حاکمیت سیاسی اسلام در نظام سیاسی به خوبی ترسیم شد؛اما مشکلات موجود در
جامعه از نظام سیاسی نیست. بلکه خلآ در نظام مدیریتی است.  این بنیاد که در
قرن حاضر و به قولی در هزاره سوم تمدنی فعالیت خود را اغاز کرده است در
صدد است تا ظرفیت ها ،استعدادها و نیازهای موجود در نظام مدیریتی را
شناسایی کند؛ و با پژوهش و اجتهاد درمتون  فقهی و روایی سازو کار مطلوب و
متناسب با آن را ترسیم کرده، و به صورت یک نظری? فقهی- راهبردی درموضوع 
مدیریت اسلامی  ارائه کند.  این شد که بنیاد فقهی مدیریت اسلامی پایه گذاری
شد.

روش بنیاد در فرایند کشف و ترسیم  سازو کارهای مطلوب مدیریت اسلامی  چیست و ممکن است چه مدت به طول انجامد؟

ارائه الگوی تام در زمینه  نظام اداری
اسلامی نیازمند روندی دقیق است، که  در فرآیندی طولانی مورد بررسی قرار می
گیرد؛ و تمام مسیر کشف این نظام بر اساس اجتهاد فقهی است.چرا که روشهای
دیگری که در علوم انسانی مطرح است عمدتا روشهای اومانیستی است ، بر خلاف
این روش که بر اساس ادبیات وحیانی و تشریعی شکل گرفته است .این دیدگاه از
نظامها و خرده نظامهایی تشکیل شده که که می بایست حداقل نیم قرن برای آن
زحمت کشید. چرا که مسائلی که در این بنیاد مورد توجه قرار می گیرد، مکمل
توانمند سازی نظام تکاملی است که امام خمینی (ره) پایه گذاری کرد.از اینجا
بود که از حدود ده سال پیش فعالیت منسجم این گروه شروع شد و تا کنون ادامه
یافت. برای این فرآیند نقشه راهی ترسیم شده که بر اساس کتاب و سنت  در یک
زمان بندی طولانی  ریل گذاری  شده است.طوریکه شاید تا دسترسی به هدف غایی
که همان تبیین سیستم یکپارچه مدیریت اسلامی است لازم باشد نیم قرن کار
تحقیقاتی و فعالیت پژوهشی انجام شود.

این بنیاد جقدر مورد استقبال حاکمیت  و
به طور خاص مجامع علمی حوزوی  ودانشگاهی  قرار گرفته است؟آیا این حرکت با
انتقاد و تخریب برخی جریانات ، و یا طیفهای خاص فکری مواجه بوده است ؟

ممکن است یک عده با این بنیاد نوبنیاد
همراه باشند و عده ای همراه نباشند به هر حال به زعم من این یک انقلاب علمی
است که در مسیر تحول در حوزه رخ داده و پدیده ای است که تعطیل پذیر نیست و
بنده به عنوان مؤسس با اراد? فولادین این بنیاد را به یاری خدا به پیش می
برم. این بنیاد در حال رشد و شکوفایی است و مورد توجه و اقبال قرار گرفته
است و امیدهای زیادی به این بنیاد بسته شده است؛ از بالاترین نقاط حاکمیت
تا محافل دانشگاهی، نظامی، دولتی و خصوصی به این بنیاد روی می آورند و این
مکان برای ایشان، بسیار جذاب و باطراوت می نماید چراکه تنها جایی است که با
روش فقهی که همان روش صحیح در تولید دانش مدیریت اسلامی است به مشکلات
مدیریتی پاسخ می دهد و از این جهت کاملا منحصر به فرد است.با این همه این
حرکت دو گروه دشمن دارد، که من از آنها به دو گروه متجددین و متحجرین یاد
می کنم.چرا که متجددها اصلا اعتقادی به دیدگاههای فقهی و اسلامی ندارند و
معتقدند مذهب هیچ مدخلیت و صلاحیتی در ارائه شیوه های زندگی بشر ندارد و
فقط با مکانیزم سکولاریته و جدایی دین از سیاست می توان برای  زندگی بشر در
همه ابعاد الگو رارائه کرد.طیف دیگر متحجرین هستند که با رویکرد تنگ
نظرانه با هرگونه شیوه نامه جدید منطبق بر متون دینی مشکل داشتند و دین را
به عنوان یک سمبل غیر قابل انعطاف تلقی می کنند .از این رو با هر گونه متد و
شیوه جدید منطبق بر دین مقابله کرده و انگ ضد دینی و اسلامی به آن می
زنند.در حالیکه تنها راهی که در پویش زندگی اسلامی و دینی می تواند موثر
واقع شود،راه صحیح تبیین فقه دینی و اجتهاد است.

آیا در پیگیری بحث فقه الاداره از آراء و
نظریات اندیشمندانی که در مدیریت غربی مطرح شده استفاده می شود؟واضح تر
اینکه طرح مدیریت مرسوم غربی در تحقیق و پژوهش شما جایی دارد یا اینکه شما
صرفا در روش پژوهشی به متون دینی و اجتهادی استناد می کنید؟

به نظر ما در مبحث فقه الاداره چندین
منبع وجود دارد ، که اولین ان قرآن است. شاید تا کنون به قرآن اینگونه نگاه
نشده باشد که قرآن اوللین منبع برای شناخت شیوه مدیریت الهی بر عالم هستی
است.دوم سیره انبیاء الهی به خصوص پیامبر اسلام ، سوم سیره امیر مؤمنان و
ائمه معصومین، بخش چهارم  روایات رسیده از پیامبر خدا و اهل بیت  (علیهم
السلام)است که مورد لحاظ قرار می گیرد ، و در بخش پنجم سیره عقلاست که
مدیریت غربی به عنوان بخشی از سیره عقلاء در پژوهه می گنجد و مورد استفاده
قرار می گیرد.

چشم انداز نهایی این بنیاد چیست و برای نیل به آن چه تلاشهایی انجام شده است؟

در مرامنام? بنیاد آرمان اصلی تحقق
مدیریت اسلامی در جهان با مأموریت تولید دانش مدیریت اسلامی لحاظ شد و هدف
بنیاد نیز تربیت مجتهدان نظریه پرداز در عرصه مدیریت اسلامی و تربیت استاد و
مدیر و مروّج و پژوهشگر در نظر گرفته شد؛که از همان ابتداء با ترسیم خط
مشی و شیوه نامه راهبردی ، فعالیت های این مجموعه در جهت حرکت گام به گام
شروع شد. چنانکه ما در سال اول  تدریس فقه الاداره با طرح مباحثی پیرامون
معرفی و چیستی فقه الاداره و ضرورت ها و روش شناسی و مباحث مقدماتی، همراه
بود.سال دوم وارد مباحث مدیریت منابع انسانی شدیم و عمدتاً بر روی مبحث
گزینش و انتخاب متمرکز شدیم که شروع سال تحصیلی با اعلام موجودیت بنیاد
فقهی مدیریت اسلامی به عنوان یک مرکز علمی و سازمان یافته، همراه شد. سال
سوم تدریس فقه الاداره که سال 88-89 بود، و در سالهای چهارم ، پنجم، وششم
کتاب رواتب (حقوق و دستمزد) تولید، تدوین و تدریس شده است که به تدریج در
حال انتشار است و البته جلد اول تحت عنوان (چیستی فقه الاداره ) به چاپ
رسیده است . سال رشد تصاعدی و جهشی بنیاد از جهت نرم افزاری و سخت افزاری
بود که بنیاد پیشرفت قابل قبولی کرد؛ مرامنامه و اساسنامه بنیاد فقهی
مدیریت اسلامی تنظیم، تدوین و تصویب شد و نظام های آموزش، پژوهش، اداری،
مالی و مکاتبات، به صورت بسیار بدیع و مطابق معارف وحیانی و اسلامی تهیه و
تنظیم گردید و واحد های درسی دوره های اجتهادی و دوره 6ساله مدیریتی(تا سطح
دکترای مدیریت علمی) به شکل کاملا بومی طراحی شد.

به تدریج بنیاد شکل قویتری به خود گرفت و چشم انداز 20 ساله، برای خود طراحی کرد.

ما برای بنیاد درس خارج فقه الاداره و
همچنین درس خارج اصول فقه الاداره و همچنین درس تفسیر به دو صورت موضوعی  و
ترتیبی با رویکرد مدیریتی تولید و تدریس می شود. یک دور? مدیریت علمی تا
سطح دکتری و همچنین دور? بسیار مهم اجتهادی پیش بینی کرده ایم که تاکنون
حدود 70 نفر در درس خارج فقه الاداره شرکت کرده اندکه حدود 15 نفر از این
عزیزان به صورت متمرکز به عنوان پژوهشگر این رشته فعالیت دارند.

ما در نظام پرداخت، نظام گزینش، نظام
انگیزش، نظام پژوهش، نظام اداری، سازمان کار، بحث نظارت و در فرهنگ سازمانی
موجود در بنیاد، الگو ارائه می دهیم که این از ویژگی های بنیاد است.

با عنایت الهی  فعالیت بنیاد با استقبال
کم نظیر اساتید حوزه و دانشگاه ، و دانشجویان و طلاب محترم مواجه شد، که 
این مساله عاملی فوق تصور در رشد  و پویایی این بنیاد به نظر رسید.رشد .
پیش بینی ما اینست که  پتانسیل بالای عرصه مدیریت اجتهادی و اسلامی  ظرفیت
این را دارد که از مرزها  فراتر رفته ، حرف جدیدی  را در عرصه های بین
المللی مدیریت برای گفتن داشته باشد.  ما می بینیم آن روزی را که بنیاد با
فرمول 2+4 با مرامنامه و اساسنامه محکمش و با نظام آموزشی و پژوهشی و اداری
و تربیتیِ کارآمدش و با پرورش نیروهای نخبه، طعم خوش مدیریت اسلامی را در
ذائفه و کام جهانیان خواهد چشاند.و محصول آن مدیریت اسلامی است که می تواند
داروی شفابخشی برای همه این افسار گسیختگی ها و بی عدالتی ها در جهان باشد
و می تواند به نظام اسلامی انسجام دهد و آن را توسعه داده و تکثیر کنند.

با تشکر از اینکه وقت خود را به کیهان اختصاص دادید.

سر تیترها:

علت اصلی راه اندازی این بنیاد و تحقیق و
پژوهش متمرکز بر فقه الاداره (دانش مدیریت اسلامی) است.فاصله ای است  که
میان الگوی سیاسی نظام اسلامی، و نظام اداری و مدیریتی  وجود دارد. چرا که
تعریف دقیقی برای نظام اداری و ساز و کارهای اسلامی – موجود در جامعه وجود
ندارد.

آرمان اصلی  این بنیاد، تحقق مدیریت
اسلامی در جهان با مأموریت تولید دانش مدیریت اسلامی است که از اهداف آن
تربیت مجتهدان نظریه پرداز در عرصه مدیریت اسلامی و تربیت استاد و مدیر و
مروّج و پژوهشگر است؛که از همان ابتداء با ترسیم خط مشی و شیوه نامه
راهبردی ، فعالیت های این مجموعه در جهت حرکت گام به گام شروع شد.

برگرفته از شهداد نیوز

...............................

دکتر سید صمصام الدین قوامی فرزند سید محمد خلیل قوامی از فرهیختگان شهداد می باشند که پدر بزرگوارشان در جوار حرم مطهر حضرت امام زاده زید (ع )آرمیده است.